14 januari 2019

Leuk, die gewichtigdoenerij. De vier grote burgemeesters (Helse Halsema, Kakelende Krikke, Aardige Abouthaleb en Zakelijke van Zanen) en de kabinetskopstukken van VVD en D66 die een aan de grote klok gehangen geheim overleg over onze vastlopende mobiliteit hebben. Indien het Guinness Book Of Record een categorie “Praatjes voor de vaak” zou hebben gehad, dan was dit zestal beslist kanshebber geweest.

Als ik kijk naar het beleid van de Kabinetten-Rutte, dan zie ik dat het OV er zeer, zeer, zeer bekaaid is afgekomen. Er is onvoldoende opgetreden tegen het volstrekt falen van de NS op de Hogesnelheidslijn omdat niet de bewindspersoon van spoorwegzaken de baas is, maar de grootaandeelhouder van de NS, namelijk de minister van Financiën. Er is -door een rekenfout op het ministerie, waar men doodleuk had nagelaten om de Rijksbijdrage te indexeren- een greep in de kas van ProRail gedaan. De bijdragen aan het stads- en streekvervoer zijn fors verminderd. Niet de reiziger staat bij de VVD op 1, 2 en 3, maar de aandeelhouder, de huisjesmelker en de beursboy. Heel politiek Den Haag zet een keel op wanneer er wat mis gaat in het OV, maar het spreekwoord “Put your money where your mouth is”, is daar tegen dovemansoren gezegd.

En ook in het aangekondigde strikt geheime groteklokoverleg is het credo dat verbetering van het OV de schatkist vooral zo weinig mogelijk mag kosten. Nee, publiek-private samenwerking, dát moet het worden. Grote investeerders, die zouden moeten beleggen in OV-projecten. Beschamend, zeker als je ziet dat ons land een geschat begrotingsoverschot heeft van 12 miljard euro. Twaalf miljard! Natuurlijk, het is verstandig om een flink deel van dat geld te besteden aan het verkleinen van de staatsschuld, maar het is dus in ieder geval niet een kwestie van dat er geen geld is voor het op orde brengen van de collectieve, ruimtebesparende en duurzame mobiliteit van ons land, zeker in de drukke gebieden. Daar sta je dan, met je klimaatakkoord…

Maar er is nog wat anders aan de hand. Institutionele beleggers, zoals pensioenfondsen en verzekeringsmaatschappijen, zouden wel gek zijn als ze onder de huidige wijze waarop zaken tot stand komen hun geld beleggen in OV-projecten. Want een behoorlijk rendement ligt niet daar in de lijn der verwachtingen.

Ik neem u even mee langs een aantal projecten waarbij, in het theoretische geval dat ze in een PPS-constructie zouden zijn gefinancierd, de investeerder lelijk het schip zou zijn ingegaan. De Noord/Zuidlijn in Amsterdam: dik tien jaar te laat opgeleverd en zo’n beetje drie keer zo duur. De Hoekse Lijn bij Rotterdam: financiële tegenvallers en een verdriedubbeling van de oorspronkelijke ombouwtijd van trein naar metro. De Utrechtse Uithoflijn: fors vertraagd en de kosten uit de hand gelopen, mede wegens allerlei schimmige belangenverstrengelingen tussen ambtenarij en aannemerij en politici die elkaar de schuld in de schoenen schuiven.

Kortom, los van het feit dat financiering door investeerders in plaats van door de overheid veel duurder uitpakt omdat die overheid zelf veel goedkoper geld kan lenen, moet allereerst iets worden gevonden op het probleem van totale incompetentie bij het runnen van grote projecten. Hoe precies? Daar wil ik, gevoed door de inbreng van zeer deskundige mensen om mij heen, best over meedenken. Maar ik vrees dat de grote vier burgemeesters en enkele bewindsboegbeelden niet echt op mijn inbreng zitten te wachten. Want voor de rol van stekeblinde applausmachine ben ik immers niet in de wieg gelegd. Nee, dan praat ik liever met degenen die doorgaans wél oren hebben naar een streng-maar-rechtvaardige boodschap, gelardeerd met wat slimme suggesties. Maar goed, bovengenoemd zestal is zeer zeker niet de enige groep mensen die wegloopt voor mijn ongezouten-maar-eerlijke meningen.

O, en meneer Rutte, als binnen de Ring wonende Amsterdammer wens ik door u niet te worden weggezet als “Witte wijn sippende Amsterdamse elite”. Misschien moet u even kijken naar de stortvloed van schandalen waar die VVD van u mee te maken heeft: het is als partijleider uw rechtstreekse verantwoordelijkheid dat de VVD met een straatlengte voorsprong bovenaan de lijst van politieke schandalen prijkt. Doe daar eens wat aan, in plaats van af te geven op het weldenkende deel der natie. En nee, ik zit niet straalbezopen aan de bar van Pinoke, Blaricum of Klein Zwitserland tegen een of ander geparelkettingd hockeymeisje aan te leunen, ik overleg doorgaans met mijn gesprekspartners broodnuchter onder het genot van een latte macchiato.